Tayvan, kritik liderlik seçimi öncesinde Çin balonlarıyla "göz hapsi"nde

Ada çevresinde 17 Aralık 2023'ten bu yana Çin'e ait 26 yüksek irtifa balonu tespit edildi. Balonların faaliyetinin seçime yaklaşırken artmasının, Pekin yönetiminin seçim sürecinde Ada halkını etkileme ve egemenlik iddiasını vurgulama amacı taşıdığı şeklinde yorumlandı. Çin ile egemenlik ihtilafı içindeki Tayvan, bu hafta sonunda liderlik ve yasama meclisi seçimleri için sandık başına gitmeye hazırlanırken, Çin'e ait yüksek irtifa balonlarının Ada çevresinde faaliyetini artırdığı gözleniyor. Tayvan Savunma Bakanlığının sosyal paylaşım sitesi X'teki hesabından yapılan açıklamada, dün Çin'e ait 4 yüksek irtifa balonunun daha tespit edildiği bildirildi. Bakanlığın paylaşımlarında, ilk kez anıldığı 17 Aralık 2023'ten bu yana Ada çevresinde görülen yüksek irtifa balonlarının sayısının 26'ya ulaştığı aktarıldı. Yılbaşından bu yana her gün Çin'e ait balonların Ada çevresindeki faaliyetinin rapor edildiği kaydedildi. Balonların elektronik istihbarat donanımlarını taşıdığından şüphelenilirken, uçuşlar, Pekin yönetiminin seçim sürecinde anlık istihbarat toplama çabasına hız verdiğinin işareti olarak yorumlanıyor. Öte yandan, balonların faaliyetinin artması, Pekin'in seçim sürecinde Ada halkını etkilemeye, egemenlik iddiasını vurgulamaya yönelik bir eylem olarak da değerlendiriliyor. KONUNUN DIŞ İLİŞKİLERE İLGİSİ YOK Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüleri, balonların varlığına dair sorulara, "konu hakkında bilgilerinin ve konunun dış ilişkilerle ilgisinin olmadığı" yanıtını verdi. Çin'e ait bir yüksek irtifa balonunun, geçen yıl ABD hava sahasına girmesi, iki ülke arasında gerginliğe yol açmıştı. Pekin yönetimi, hava aracının sivil amaçlı kullanılan bir meteoroloji balonu olduğunu, kontrol kabiliyeti sınırlı olduğundan rüzgarda sürüklenerek ABD hava sahasına yanlışlıkla girdiğini savunmuştu. Washington yönetimi, balonu savaş uçağından fırlatılan füzeyle vurarak düşürmüş, enkazda yapılan incelemede, balonda optik kameralar ve haberleşme sinyallerini tespit edebilen donanımlar bulunduğu ileri sürülmüştü. ADA'DA KRİTİK SEÇİM HAFTASI Tayvan'da 13 Ocak'ta liderlik ve yasama meclisi seçimleri yapılacak. Ada'daki hükümetin mevcut lideri Tsai Ing-wen'in iktidarda iki dönem bulunması nedeniyle aday olamayacağı seçimlerde, Tayvan'ın gelecek 5 yıldaki lideri ve hükümeti belirlenecek. Liderlik seçiminde, iktidardaki Demokratik İlerici Partiden (DPP) Tayvan Başkan Yardımcısı Lai Ching-te, ana muhalefetteki Milliyetçi Partiden (Koumintang/KMT) Yeni Taipei Belediye Başkanı Hou Yu-ih ve Tayvan Halk Partisinden (TPP) Genel Başkan Ko Wen-je yarışacak. Tayvan'daki liderlik seçimlerinde, partilerin Çin ile egemenlik ihtilafındaki tutumu, seçmen davranışı açısından belirleyici rol oynuyor. Çin ile Tayvan arasında son yıllarda artan gerilimler, seçmenleri Pekin ile iyi ilişkiler kurmayı savunan Koumintag ve TPP'den çok, Ada'nın defakto bağımsızlığının korunmasını savunan DPP'ye yakınlaştırıyor. Seçimin favorisi görülen DPP ve adayı Lai'nin kazanması halinde ise Çin ile süregelen gerilimli ilişkilerin devam edeceği öngörülüyor. Bazı Çinli yetkililer, Lai'yi "Tayvan'ın bağımsızlığının savunucusu" ve "iflah olmaz bir ayrılıkçı" olarak nitelerken, seçimi kazanması halinde "çatışma riskinin aratacağını" ima eden açıklamalar yapıyor. ÇİN-TAYVAN ANLAŞMAZLIĞI Çin'de İkinci Dünya Savaşı'nın ardından Çan Kay-şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi (KMT/Koumintag) güçleri ile Mao Zıdong önderliğindeki Çin Komünist Partisi (ÇKP) güçleri arasında yaşanan iç savaşta galip gelen komünistler, 1 Ekim 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan etmişti. İç savaşı kaybeden Koumintag üyeleri ise Tayvan'a yerleşip 1912'de kurulan "Çin Cumhuriyeti" iktidarının Ada'da devam ettiğini ileri sürerek, burada geçici hükümet kurmuştu. Çin Halk Cumhuriyeti'nin kendi topraklarının parçası olduğunu savunduğu Tayvan, 1949'dan bu yana fiili bağımsızlığa sahip bulunuyor. Çin ana karası ile Tayvan arasındaki ayrılık hala sürüyor. Son yıllarda Tayvan üzerindeki askeri baskıyı artıran Pekin yönetimi, Ada'nın ana kara ile yeniden birleşmesi için gerekirse güç kullanımını dışlamayacağını vurguluyor.