Silah ambargosu: İsrail'in sahip olduğu yabancı şirketlerin İsrail'e satış yapması yasaklanacak mı?

İsrail'in büyük savunma firmalarının, İsrail silah sistemleri için parça üreten Avrupalı iştirakleri bulunuyor. Netanyahu hükümeti, İngiltere, Almanya ve diğer ülkelerin silah ambargolarının, İsrail'e kritik ekipman tedarikini zayıflatacağından korkuyor. Devam eden saldırıları nedeniyle İsrail'in kötüleşen uluslararası konumu, çeşitli ülkelerin silah ihracatına getirdiği kısıtlamalarla birleşince, tamamı İsrail'e ait yabancı savunma şirketlerini vurabilir.
Bu durum, bu şirketlerin İsrail'e silah ihraç edemediği bir durumu ortaya çıkarabilir.
İsrailli Haaretz gazetesi, silah ambargosuna ilişkin detaylı bir haber yayınladı. Son aylarda birçok ülke, Gazze'de soykırım yapmakla suçlanan İsrail'e "yardım ediyor görünmemek için" hem kamuoyu önünde hem de gizli önlemler aldı.
İngiltere 30 ihracat lisansını iptal etti ve İsrail'e gelecekte yapılacak savunma ihracatını zorlaştıracak değişiklikleri uygulamaya koydu.
İsrail'e önemli bir ihracatçı olan Almanya (özellikle denizaltı ve korvet), savunma ihracatını etkin bir şekilde kısıtladı. Berlin, ihracatın tamamen durdurulduğu haberlerini yalanlarken, yerel medya İsrail'in 10 bin tank mermisi talebinin bir yıl gecikmesine atıfta bulunarak, verilen lisanslarda dramatik bir azalma olduğunu bildirdi.
Cuma günü Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da İsrail'e silah ihracatının kısıtlanması çağrısında bulundu. Haaretz'e göre İsrailli savunma firmaları yıllar içinde Avrupa, Asya ve Amerika'da çok sayıda yan kuruluş kurdu.
Bu strateji hem kendi ürünlerini pazarlamaya hem de devlet müşterilerinin bazı silah sistemlerinin geliştirilmesi ve üretiminin yerel üreticilerle ortak girişimler yoluyla yerelleştirilmesine yönelik taleplerini karşılamaya hizmet ediyor.
Örneğin Elbit Systems, Hindistan'da Adani Defense ile ortak bir tesis kurarak hem Hindistan hem de İsrail için Hermes 900 insansız hava aracı üretti. Israel Aerospace Industries, gelişmiş deniz füze sistemleri üretmek ve pazarlamak üzere ST Engineering ile Singapur'da bir ortak girişim kurdu.
Şirket altı ay önce “Büyüyoruz” açıklamasını yapmış ve şunları kaydetmişti: “Geçen yıl boyunca 10 kadar birleşme ve satın alma onaylandı. Bunlar Hindistan, Almanya, İtalya, Güney Kore ve İsrail'deki varlığımızı derinleştiriyor ve müşterilerimize sunduğumuz ürün yelpazesini tamamlamamıza yardımcı oluyor.”
İsrail'in üç büyük savunma şirketinden ikisi IAI ve Rafael, devlete ait olduğu için Devlet Şirketleri Kurumu dünya çapında birçok savunma firmasının resmi sahibi konumunda.
İsrail'in kötüleşen uluslararası konumu göz önüne alındığında, bu şirketler yakında İsrail'e savunma ekipmanı ihraç etmekte zorlanabilir. Almanya'nın geçen yıl İsrail'e yaptığı en büyük savunma ihracatı, “muhtemelen” Matador (İsrail ordusunda Fındıkkıran olarak biliniyor) olan 3 bin tanksavar sistemiydi.
Bu çok yönlü silahlar zırhlı araçları, sığınakları ve binalardaki düşmanları hedef alabiliyor. Minimum geri patlama üretecek şekilde tasarlanan Matador’un, Gazze'deki “şehir savaşı” için çok önemli olduğu belirtiliyor.
Rafael'in yirmi yıl önce satın aldığı Dynamit Nobel Defense tarafından üretildi.
Almanya ihracatı durdurduğunu inkâr etse de tank mermisi tedarikinin onaylanmasındaki mevcut gecikme, gelecekteki siparişler konusunda soru işaretleri yaratıyor. Örneğin, Rafael'e ait bir şirketin İsrail'e Matador ihraç etmesi yasaklanır mı? Kanada da İsrail'e silah ihracatını askıya aldığını açıkladı. Dışişleri Bakanı Melanie Joly, 30 lisansın dondurulduğunu söyledi.
Joly, “Politikamız açık. Gazze'ye hiçbir şekilde silah ya da silah parçası gönderilmesine izin vermeyeceğiz” dedi.
2017 yılında Elbit Systems, Elbit'in Seagull İnsansız Suüstü Gemisinde kullanılan deniz sonar sistemlerini geliştiren Kanada'nın GeoSpectrum Technologies şirketini satın aldı.
İsrail donanmasına en az bir Seagull tedarik edilirken, İsrail'in sahip olduğu GeoSpectrum'un gelecekte İsrail'e savunma ekipmanı ihraç edip edemeyeceği belirsiz.
En etkilisi olmasa da kayda değer değişikliklerden biri de İngiltere'nin gelecekteki savunma ihracat lisanslarını iptal ettiğini ve sıkılaştırdığını duyurması. Haaretz’e konuşan Tel Aviv Üniversitesi Buchmann Hukuk Fakültesi'nde doçent olan Natalie Davidson, kararın İngiltere'nin uluslararası savaş hukukunda büyük ihlal risklerini değerlendirme kriterlerine dayandığını söylüyor.
Davidson ve İngiltere'deki Silah Ticaretine Karşı Kampanya'dan Dr. Samuel Perlo-Freeman, bunun genel bir yasak olmadığını, daha ziyade İsrail'e gönderilen silah ve teknolojinin Gazze'de kullanılması ve potansiyel olarak insan hakları yasalarını ihlal etmesi konusundaki endişeleri yansıtan bir değişiklik olduğunu ifade ediyor.
Manşetler 30 lisansın dondurulmasına odaklanmış olsa da beş Açık Genel İhracat Lisansının (OGEL) sıkılaştırılması da bir o kadar önemli.
Uygulamada İsrail, İran, Rusya ve Afganistan ile birlikte bu lisansların geçerli olmadığı ülkeler listesine dahil edildi. Perlo-Freeman, OGEL'lerin belirli düşük seviyeli bileşenlerin sınırsız ihracatına izin verdiğini açıklıyor.